Elektrische fietsen - een introductie

sparta regular e
Sparta Regular E, Accu onder bagagedrager, elektromotor in voorwiel

Een elektrische fiets is normale fiets waaraan een accu, een elektromotor en een paar knopjes op het stuur voor de bediening (en onzichtbaar een sensor en een computertje) zijn toegevoegd. Deze toevoegingen maken het leven van de fietser een heel stuk aangenamer. De energie uit de accu zorgt dat elektromotor kracht ontwikkelt die je helpt "meetrappen" tijdens het fietsen. Helpen is hier een cruciaal woord (zie volgende alinea). Deze hulp bij het fietsen wordt "trapondersteuning" genoemd. Je hebt het gevoel of je constant "wind in de rug hebt". Je mag met de elektrische fiets overal rijden waar ook een normale fiets mag rijden. Je hebt dus geen helm of een WA verzekering nodig, het is voor de wetgever wat dat betreft een normale fiets.

Wat is een elektrische fiets niet?

Een elektrische fiets is niet een tweewieler "die vanzelf gaat" zoals een snorfiets of brommer. De trapondersteuning start pas als de trappers ronddraaien. Zodra je tijdens het fietsen stopt met het ronddraaien van de trappers stopt ook de trapondersteuning, zoals in een bocht of als je een heuveltje afrijdt.

Hoeveel minder moeite kost het fietsen dan?

De kracht van de trapondersteuning kan je instellen met een knopje op je stuur. Bij sommige fietsen is dit in drie standen, sommige vier, vijf of meer. Heel gebruikelijk is dat de lichtste stand je 33% van de energie levert. Jij moet dan 67% van de kracht leveren, de andere 33% komt voor rekening van de accu/elektromotor.

Bij de middenstand is het gebruikelijk dat het "samsam" is. De fiets levert evenveel trapondersteuning als jezelf, het fietsen kost dus de helft van de kracht in vergelijking met een normale fiets. Hoe sterk de trapondersteuning is bij de hoogste stand is afhankelijk van de fabrikant, maar het fietsen wordt dan wel heel makkelijk.

In de hoogste ondersteuningsstand levert de motor flink meer vermogen dan jezelf. Hoeveel dit is verschilt per motor, maar denk in de richting van 200% extra kracht.

Hoe hard gaat een elektrische fiets?

elektrische fiets snelheid

Hoe hard jij wil, net als een normale fiets, maar de trapondersteuning moet wettelijk stoppen bij een snelheid boven 25 km/u. Wil je nog harder dan moet je dat geheel op eigen kracht bereiken. Die overgang van wel naar geen trapondersteuning bij 25 km/u is niet abrupt maar gaat heel geleidelijk, maar is uiteraard wel merkbaar.

De snelheid is (mede) afhankelijk van de versnelling die je hebt gekozen (hoe hoger de versnelling hoe harder je rijd). Maar meestal zal de snelheid zo'n 22 km/u zijn. Daarboven merk je dat de trapondersteuning afneemt tot hij bij 25 km/u geheel weggevallen is. Wanneer dit afbouwen start en hoe snel dit gaat is afhankelijk van het model elektrische fiets. Sommige fabrikanten "smokkelen" een beetje hiermee omdat de wet een marge hanteert van 10%. Dus je mag maximaal 25+10%=27,5 km/u.

Hierdoor zal de maximale snelheid die je praktisch kan bereiken (met trapondersteuning) bij de ene fiets op 22 km/u liggen, bij de ander mogelijk 25 of zelfs 26 km/u. Wil je dus altijd snel fietsen dan loont het de moeite om verschillende modellen en fabrikanten elektrische fietsen uit te proberen, de een zal echt een stukje harder gaan dan de ander.

Hoe veel kost een elektrische fiets?

Flink veel meer dan een normale fiets. Net als bij normale fietsen: voor elck wat wils, prijzen lopen uiteen van 800 euro tot meer dan 5000 euro. Een goede elektrische fiets kost minimaal 2000 euro.

Kan je niet meer fietsen als de accu leeg is?

Wanneer de accu leeg is valt de trapondersteuning weg en gedraagt de elektrische fiets zich als een normale fiets waar je dus gewoon op kan fietsen. Hij trapt wel iets zwaarder, dat komt omdat de fiets door de accu en elektromotor, samen zo'n 5 kg, wat zwaarder is dan de normale fiets en de elektromotor zal een kleine wrijving opleveren. Hoeveel dit is wordt bepaald door de kwaliteit van de gebruikte motor. Dit kan liggen tussen verwaarloosbaar klein en duidelijk merkbaar. Goedkope elektrische fietsen scoren op dit punt doorgaans slechter.

Hoe ver kan je fietsen met een elektrische fiets?

anwb wegwijzer

Zover je wilt. Maar de trapondersteuning zal na een bepaald aantal kilometers ophouden (en dan vindt je het niet meer leuk), dat is wat de actieradius wordt genoemd, daarna moet je op eigen kracht verder. Hoe ver je kan rijden met een elektrisch fiets is van heel veel factoren afhankelijk.

De twee belangrijkste factoren (op een vlakke weg) zijn: de capaciteit van de accu en de stand van de trapondersteuning (licht-midden-hoog). Hoe meer capaciteit de accu heeft (maar de accu daarmee ook flink duurder wordt), hoe langer je trapondersteuning krijgt. Hoe lager je de trapondersteuning instelt (licht, dus niet in de midden of hoge stand) hoe langer je van de trapondersteuning kan genieten. Een doorsnee elektrische fiets zal rond de 40 tot 70 kilometer trapondersteuning geven. Wanneer je elektrische fiets een accu heeft met een grote capaciteit kan je met gemak over de honderd kilometer komen.

Wat onderscheidt de ene elektrische fiets zich van de ander, waar moet je op letten?

Zaken waar elektrische fietsen zich van elkaar onderscheiden zijn:

  • accu capaciteit
  • plaats van de accu
  • accu type
  • plaats van de elektromotor
  • rotatiesensor of trapkrachtsensor
  • wel of geen "gashandel"
  • handmatige of automatische versnelling
  • hoe krijgen het voor- en achterlicht zijn energie?

De accu is een zeer duur onderdeel van de fiets en bepaalt in grote mate de prijs. Fietsfabrikanten kunnen geld besparen op de accu door een accu met een kleine capaciteit toe te passen. Deze capaciteit wordt uitgedrukt in Wh (spreek uit: Watt-uur). Hoe hoger deze Wh waarde, hoe groter je actieradius wordt, hoe langer je trapondersteuning krijgt. Een grove vuistregel is: deel de Wh waarde door 5,5 en je weet bij benadering het aantal kilometers dat je trapondersteuning krijgt. Een accu met een capaciteit van 220 Wh zal dus: 220 / 5,5 = 40 km trapondersteuning leveren. Een accu van 500 Wh brengt je al over de 100 km. Maar let op, deze waarden gelden bij de laagste, maar al prettige, ondersteuningsstand.

De plaats van de accu en de plaats van de elektromotor bepaalt mede het "gedrag" van de fiets (hoe hij aanvoelt). Ter illustratie, een fiets met zware tassen achter of zware tas voorop fietst heel anders dan zonder die tas. Dat is ook zo met elektrische fietsen, want die accu weegt toch snel 3-4 kg. Bij ieder gewicht dat je toevoegt aan de fiets zoals de accu en elektromotor geldt: hoe lager hij zit, hoe stabieler de fiets wordt. Het concentreren van gewicht op een bepaalde plek, bijvoorbeeld accu en motor in het achterste gedeelte van de fiets is nooit ideaal. Realiseer dat niets "verkeerd" is. Het is een keuze en de vraag is of je gelukkig bent met die keuze en het bijbehorend "gedrag" van de fiets.

Vind je fietsen met zijtassen vol boodschappen niet erg? Dan zal een elektromotor en accu achter een mogelijke optie zijn. Omdat de plaatsing van accu en elektromotor zo divers is raden wij sterk aan om meerdere proefritten te maken waarbij de accu en/of elektromotor op een ander plaats zijn gemonteerd. Dan ervaar je zelf wat prettig en minder prettig is.

flyer c8
Accu onder het zadel maakt de fiets iets langer.
Flyer C8

De accu wordt het meest geplaatst onder de achterbagagedrager en op of in de voorbuis, dat is de buis tussen de trappers en het stuur. Soms worden ze onder het zadel, of onder de bagagedrager bij het voorwiel geplaatst. De accu onder de bagagedrager is populair, de accu in de onderbuis is vanwege de gewichtsverdeling en het lagere zwaartepunt net wat prettiger. Een nadeel van de accu onder het zadel, dat niet meer zo vaak voorkomt, is dat de fiets iets langer wordt, immers de accu neemt ruimte in beslag tussen zitbuis en het achterwiel.

Fabrikanten gebruiken op dit moment haast allemaal dezelfde soort accu, de Lithium Ion accu, afgekort Li-Ion. Vroeger werden vaak NiMh accu's gebruikt maar die worden niet meer toegepast.

De elektromotor bevindt zich vaak in het voorwiel, soms in het achterwiel en maar de meeste, wat duurdere fietsen, hebben een zogenaamde "middenmotor". Daarbij is de elektromotor rechtstreeks aan de trapas gekoppeld. De motor in het voorwiel geeft het gevoel van "getrokken" te worden en geeft een iets onrustig stuurgedrag, het sturen gaat ook wat stroever door het gewicht van de elektromotor in je voorwiel. Een achterwielmotor en een middenmotor geven het meest natuurlijke gevoel.

Het voordeel van een elektromotor in het voorwiel is dat een naafversnelling toegepast kan worden. Dat kan niet als de elektromotor in het achterwiel zit. Dan kan alleen maar een derailleur toegepast worden als versnelling en dat brengt altijd een (half) open kettingkast met zich mee. Het voordeel van de elektromotor "achter" is dat je het gevoel krijgt geduwd te worden. Dat voelt natuurlijk aan, immers bij een normale fiets is de aandrijving ook op het achterwiel.

Bij de populaire middenmotor kan je alle kanten op, een versnelling met derailleur of naafversnelling het kan allemaal. Fietsen met middenmotor zijn wel wat duurder dan die met voorwielmotor, maar voor de gewichtsverdeling en fietsgedrag heeft de middenmotor de voorkeur. De elektromotor zit vlak bij de trapas en drijft rechtstreeks je trapas aan waar jijzelf ook, via de trappers, kracht uitoefent. Eigenlijk is dit de meest natuurlijkste fietservaring, alle kracht komt vanuit de trapas (trappers + elektromotor) via de ketting op het achterwiel.

De overheid heeft in de wet bepaald dat een elektrische fiets niet mag "fietsen" zonder dat de berijder zelf trapt. Dus moet een controle plaatsvinden dat de trappers rondgedraaid worden. Dat is de taak van de rotatiesensor. Die meet, óf en hoe snel je de trappers ronddraait. Alleen als de sensor meet dat jij de trappers ronddraait zal de fiets jouw trapondersteuning geven. Deze rotatiesensor is een goedkope en eenvoudige meetmethode. Je trapt wel of niet, dus krijg je wel of geen trapondersteuning. Fietsen met alleen een rotatiesensor tref je vooral aan bij de wat goedkopere fietsen en fietsen. Fietsen met een voorwielmotor hebben altijd alleen maar een rotatiesensor. Ebikes die alleen een rotatiesensor hebben, zal de ondersteuning wat minder genuanceerder zijn. Als je wegrijdt gaat het eerst even moeilijk, omdat jij de fiets in gang moet zetten, maar na circa een seconde merkt de rotatiesensor dat je wil fietsen en zet dan de motor aan waardoor je, als het ware, ineens een grote duw in je rug krijgt. Een beetje "alles of niets gevoel", maar er is goed mee te fietsen.

De wat duurdere fietsen zijn tevens voorzien van een trapkrachtsensor. Die meet hoeveel kracht je op de trappers uitoefent. Afhankelijk daarvan wordt veel of weinig trapondersteuning gegeven. De trapondersteuning reageert daarmee veel genuanceerder en uitgebalanceerder op je trapgedrag. Elektrische fietsen met een trapkrachtsensor zal je daarom als veel "natuurlijker" aanvoelen, maar helaas hangt daar wel een wat hoger prijskaartje aan vast. Bij het wegrijden heb je geen last van een schokkerig "alles of niets" gevoel van de motor, je merkt eigenlijk helemaal niet dat een motor je helpt en dat is precies hoe je het zou willen.

Bij de meeste elektrische fietsen kan je het licht aan en uit zetten met een knopje op het stuur. Het voor- en achterlicht krijgt zijn energie uit de accu die je ook gebruikt voor de trapondersteuning. Dat is wel zo fijn, een dynamo is dus niet meer aanwezig. Mocht de accu op zijn dan stopt de trapondersteuning maar dan zit er in de accu nog altijd wel een bepaalde hoeveelheid marge om, weliswaar zonder trapondersteuning maar wel met licht te fietsen. Bij de goedkopere fietsen hebben de voor- en achterlichten een eigen batterij. Dat is best onhandig want om de zoveel tijd moet je die vervangen en dat is vaak een vervelend klusje.

Naast deze "elektrische" aspecten die speciaal voor een elektrische fiets van toepassing zijn, spelen natuurlijk ook de normale fietseigenschappen een rol bij de keuze van een elektrische fiets. Een fiets met een gesloten kettingkast is zorgeloos rijden. Een naafversnelling van 3, 5, 7 of 8 versnellingen is dan beschikbaar. Bij langere toertochten is een fiets met derailleur, dus met een (half)open kettingkast favoriet omdat zo'n fiets lichter "trapt" maar daar staat tegenover dat je de ketting met regelmaat moet schoonmaken / onderhouden. Een fiets die geen ketting heeft maar een riem is, in de meeste gevallen (naar onze mening) een overbodige luxe.

Een stuur dat je met de hand kan verstellen is een pre en of je voor- en/of achtervering wilt hebben is een persoonlijke voorkeur.

Wat doet een "gashandel" op een elektrische fiets?

gashandel elektrische fiets

Sommige fietsen (niet veel meer, het was vroeger wat gebruikelijker) hebben een "gashandel". Wat deze gashandel voor je kan doen is afhankelijk van wat de fabrikant levert (of niet) en wanneer je hem gebruikt. Als je naast de fiets staat/loopt en je aan de gashandel draait zal de fiets -voorzichtig- uit zich zelf gaan bewegen. Dit is vooral prettig als je de fiets in een fietsgoot naar boven moet duwen.

Wanneer je vanuit stilstand gaat fietsen zal een elektrische fiets pas na een paar meter de trapondersteuning inschakelen. De gashandel kan in de eerste meter ondersteunen doordat hij alvast een eerste zetje in de rug geeft. Hiermee is een snelheid bereikbaar van meestal niet meer dan 6 km/u. Tijdens het rijden op normale snelheid kan de gashandel gebruikt worden om een extra zetje te krijgen. Dit is handig bij een inhaalactie of heuveltje op. Deze gashandel wordt afhankelijk van de fabrikant aangeduid met termen als "walk assist", "wandelondersteuning", "loopondersteuning", "power assist" en voor het inhalen wordt dit "powerlaunch", "turbo" of "boost" genoemd.

Alle fietsen met middenmotor hebben, ook al hebben ze geen "gashandel" toch een "loopondersteuningsfunctie" (walk assist). Je moet dan op een bepaald knopje drukken op je fiets en dan gaat je fiets langzaam vanzelf vooruit.

Hoe lang gaat een accu mee?

kalender

Een hele goede vraag! Die wordt meestal vergeten bij de aanschaf van een elektrische fiets. Afhankelijk van het type accu, de capaciteit en het gebruik is dit tussen de drie en zes jaar. De accu houdt niet "ineens" op te werken*, de capaciteit neemt steeds verder af en kan je steeds minder ver fietsen met trapondersteuning en op een gegeven moment vind je dit niet meer acceptabel en vervang je de accu. Dat is op zich een duur grapje, denk aan honderden euro's. Maar je moet de accu zien als "brandstof". Bij een brommer of auto kost brandstof handenvol geld. Bij een auto vindt niemand het vreemd dat je na 800 km rijden je vijftig euro moet uitgeven aan brandstof. Tien keer tanken, dus grofweg 8000 km en je bent 500 euro kwijt. Gemiddeld gesproken kan je met een accu van een ebike zo'n 10.000 tot 20.000 km overbruggen. Als je dan 500 tot 700 euro moet uitgeven lijkt dat ineens veel, maar eigenlijk is het vrij goedkoop. Het om de zoveel jaar moeten vervangen van de accu moet je dus incalculeren.

Kost het laden van de accu veel geld?

Totaal niet. We praten over een paar centen per keer. Totaal verwaarloosbaar in relatie met de aanschafprijs van de fiets en de kosten van een nieuwe accu.

Hoe kan de accu opgeladen worden?

Bij de fiets krijg je een klein doosje, de acculader, de grootte is afhankelijk van de fabrikant maar komt in de buurt van een pak koffie / twee doosjes thee. Daar zit een 230 Volt steker aan en een kabel met een steker die je in de accu kan steken. Je kan dus overal opladen waar maar een "stopcontact" is. Je moet dan wel de lader bij je hebben.

Hoe lang duurt het laden van een accu?

Dit verschilt per type accu, maar hou rekening met drie tot zeven uur, uitgaande van een geheel ontladen accu. Sommige fabrikanten leveren eventueel een snellader, maar een accu snel opladen is niet echt goed voor een accu, hoe langzamer hij wordt geladen hoe beter. Lees het artikel over snelladers.

Moet de accu eerst helemaal ontladen zijn voor je hem weer mag opladen?

Nee, het is zelfs onverstandig om de accu helemaal "op te rijden". Laad hem op wanneer je wil. De accu houdt niet van helemaal ontladen te worden, dat werkt negatief op de levensduur. Na ieder ritje opladen is dus geen enkel probleem.

Is een elektrische fiets groen / milieu vriendelijk?

groene elektrische fiets

Nou en of. De fiets staat bovenaan, daarna de elektrische fiets. Tijdens de productie wordt het milieu in vergelijking met een brommer, scooter of auto veel minder belast. Tijdens het gebruik staat de elektrisch fiets op eenzame hoogte bij vervoermiddelen met een motor. Het opladen van de accu kost nauwelijks stroom en de milieubelasting daarvan is aanwezig (de elektriciteitscentrale produceert ook afvalstoffen), maar vergeleken met een scooter of auto verwaarloosbaar. Wanneer morgen alle automobilisten van een elektrische fiets gebruik zouden maken is het het probleem met de uitstoot van CO2 voor een zeer groot gedeelte opgelost.

Kan een elektrische fiets op de fietsendrager?

Dat is afhankelijk van de draagkracht van de fietsendrager en het gewicht van de elektrische fiets. De meeste elektrische fietsen wegen net even meer dan 25 kg. Maar een standaard fietsendrager kan maximaal fietsen van 25 kg dragen. Wellicht moet je omzien naar een zwaarder uitgevoerde fietsendrager speciaal voor elektrische fietsen. Let ook op de maximale draagkracht van de trekhaak. De fietsen samen met de fietsendrager mag niet de 75 kg overschrijden bij de meeste trekhaken en soms zelfs minder!

Bestaat er een elektrische fiets waarbij ik niet hoef te trappen?

Nee, want de wet bepaald dat je altijd "mee moet trappen". Als je niet wil trappen dan moet je een elektrische snorfiets of elektrische brommer kopen.

Bestaat een elektrische fiets die harder gaat dan 25 km/u?

Jazeker, maar dat heet dan eigenlijk geen elektrische fiets meer maar wordt een speed pedelec of high speed ebike genoemd. Als je flink (!) meetrapt kan je afhankelijk van het model snelheden halen tot 40 tot 45 km/u. Een WA verzekering en een helm is dan verplicht. Let er op dat je dan niet meer op ieder fietspad mag rijden, de verkeersregels en voorwaarden zijn iets anders voor speedpedelecs, meer daarover in dit artikel.


nieuws

home­