De accu van een elektrische fiets: balanceren en een zorgenkindje?
Zonder accu geen elektrische fiets. Zonder elektromotor natuurlijk ook niet. De accu blijkt, veel meer dan de elektromotor, een vrij kritisch onderdeel te zijn van de elektrische fiets. De elektromotor zal zelden defect raken. Helaas kan dit niet gezegd worden van de accu in een elektrische fiets.
De accu heeft veel beperkingen en hierdoor moeten compromissen gesloten worden. Dit geldt voor alle accu's maar komt prominent in beeld bij elektrische fietsen omdat je daar vaak de gehele capaciteit wilt gebruiken voor het maken van een lange fietstocht in tegenstelling tot bijvoorbeeld een auto-accu die alleen maar even belast wordt tijdens het starten. Tevens speelt het gewicht bij de elektrische fiets een hele grote rol. Voel maar eens het verschil tussen een auto-accu en een accu van een elektrische fiets...
Wat is er mis met de accu?
Over accu's wordt heel veel geschreven. In deze artikelen zal je wellicht alleen maar beperkingen lezen en denken, wat is er toch mis met accu's? Het klopt dat de accu om aandacht vraagt. Er is niets mis met accu-technologie, het tegengestelde is zelfs waar. De laatste decennia zijn sprongen voorwaarts gemaakt met de accu-technologie.
Vroeger had je grofweg maar één type accu en dat was de loodaccu. Deze was zwaar, duur, had weinig capaciteit, kon zuur lekken en moest regelmatig met gedistilleerd water worden bijgevuld. De laatste decennia zijn de Nikkel Cadmium, Nikkel Metaal Hydride en Lithium Ion beschikbaar gekomen. Het probleem blijft echter dat de energiedichtheid van een accu, dat is de hoeveelheid energie die beschikbaar is per volume eenheid, nog sterk achter loopt bij bijvoorbeeld benzine, diesel en gas.
Wil je een brommer of auto niet op benzine laten rijden maar op de energie uit een accu, dan moet het volume aan accu's een stuk groter zijn dan het volume van de benzinetank, wil je dezelfde actieradius realiseren. Helaas zijn accu's duur, relatief zwaar en is de levensduur beperkt. Deze aspecten spelen ook bij een elektrische fiets een rol. Een elektrische fiets is al duur en de actieradius is relatief beperkt.
Wil je de actieradius vergroten dan stijgen de kosten enorm. Een accu van een elektrische fiets kost al snel zo'n vijfhonderd Euro. De actieradius vergroten (door de capaciteit van de accu te vergroten) met een factor twee zal dus een enorme prijsstijging te weeg brengen. Bovendien zal de fiets weer zo'n 3 kg zwaarder worden.
Gelukkig zijn ook positieve punten te melden, tegenwoordig hoeven we niet meer gebruik te maken van loodaccu's, zoals deze in de auto-industrie nog worden gebruikt, maar zijn de Lithium Ion accu's de norm. Deze zijn een heel stuk lichter en kunnen veel vaker opgeladen worden dan startaccu's in auto's. Overigens, de accu's die gebruikt worden in elektrische auto's zijn van hetzelfde type (Lithium Ion) als die gebruikt worden in de ebike.
De accu is een onderdeel waar je maar beter rekening mee kan houden. Bij lage temperaturen presteert hij (tijdelijk) slechter en bij hoge temperaturen neemt de levensduur drastisch af. Domweg de accu volledig opladen en daarna helemaal "op fietsen" is niet slim omdat de levensduur daarmee flink beperkt wordt. Daarnaast moet je zorgen dat je accu nooit "diepontladen" wordt, aangezien je daarna de accu kan weggooien. Kortom het is niet een onderdeel dat in de fiets gezet wordt en daarna vergeten kan worden.
Balanceren
Bij een accu is het belangrijk een balans te vinden tussen verschillende aspecten. Dit zijn de aanschafprijs, de levensduur, de grootte, het gewicht, de temperatuurgevoeligheid en het gebruikersgemak. Wil je een bepaald aspect verbeteren dan wordt een ander aspect weer slechter. Een accu met alleen maar voordelen bestaat (nog) niet. Laten we eens kijken naar de levensduur. Natuurlijk wil je zo lang mogelijk van de accu genieten. De levensduur wordt echter sterk beïnvloed door het gebruikersgedrag.
Wanneer je een accu volledig oplaadt en daarna ontlaadt en je herhaalt dit keer op keer dan zal de levensduur sterk verkort worden. Vanuit dat oogpunt is het beter de accu beperkt te ontladen, bijvoorbeeld tot maar 50% en daarna weer te laden tot 90%. Daarmee kan de levensduur met een factor twee worden vergroot. Dat klink mooi, maar nu de keerzijde van de medaille, doordat de accu in dat geval maar voor 40% gebruikt wordt, is de actieradius ook maar 40% van wat de accu zou kunnen leveren. Was je actieradius bijvoorbeeld maximaal 100 km dan blijft nu maar 40 km over. Dat is heel weinig. Je merkt het is dus kiezen tussen twee kwaden: lange levensduur of grote actieradius.
Dit specifieke probleem, het beperkt gebruiken van de beschikbaare accucapaciteit om de levensduur te verlengen, kan opgelost worden door een accu te kopen met een flink grotere accucapaciteit waardoor de actieradius navenant toeneemt. Dit vergt niet alleen een flinke investering maar het voegt ook extra gewicht toe aan de fiets.
Zo zijn nog vele aspecten waarbij het constant balanceren is tussen goed en slecht. Zo heeft de temperatuur ook invloed op de accu. Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de accu veroudert en je deze dus sneller moet vervangen. Hoe kouder de accu blijft hoe meer de levensduur verlengt wordt. Aan de andere kant, wanneer de temperatuur laag is (als je dat al in de hand hebt), zal de beschikbare accucapaciteit (tijdelijk) weer afnemen waardoor de actieradius ook afneemt. Het is dus verstandig om de accu, zo lang je niet fietst, koel op te slaan (niet onder het vriespunt). Het verlaagt wel weer het gebruikersgemak als je de accu na iedere fietstocht uit je fiets moet halen om deze en koel op te slaan. In de praktijk komt dit er op neer dat je de ebike niet in de zon of in een warme schuur moet plaatsen.
Zorgenkindje
Is bovenstaand nu van toepassing op alleen maar accu's van een elektrische fiets? Nee bij alle accu's spelen deze aspecten een rol. Hoewel we met de komst van de Lithium accu een behoorlijke sprong voorwaarts hebben gemaakt, zeker met de LiFePo4, ook bekend als LFP, LIFE of Lithium ijzer fosfaat accu, blijft de accu toch nog een zorgenkindje. Bij alle mobiele apparaten zoals laptops, smartphones, tablets, fotocamera's, videocamera's en mp3 spelers is de accu vaak na twee à drie jaar al aan vervanging toe.
Tot het moment dat de industrie met een geheel nieuw type accu komt die goedkoop, licht en haast oneindig malen geladen en ontladen kan worden, blijft het "schipperen". Het is aan de gebruiker of deze aandacht heeft voor de accu en hoe lang deze plezier heeft van de accu. Wil je hem gewoon gebruiken zonder er naar om te kijken dan moet je accepteren dat je hem na een paar jaar moet vervangen. Ben je echter bereid "met beleid" om te springen met de accu dan ligt een dubbele levensduur van de accu in het verschiet.